Kruidenthee

Thee 

Alleen de blaadjes die afkomstig zijn van de theeplant Camellia sinensis mogen de de naam thee dragen. Ook de witte en groene theeblaadjes zijn afkomstig van deze theestruik.

 

Tisane

Tisane,s zijn aftreksels van kruiden, planten, stengels, schors, vruchten, en zaden en kunnen zowel warm als koud gedronken worden. In de volksmond wordt een Tisane, kruidenthee genoemd. Maar eigenlijk zouden wij deze dus geen "thee" mogen noemen omdat het niet om een echte thee gaat. Tisanes worden gedronken om hun therapeutische eigenschappen maar ook om hun heerlijke ontspannende geuren. Er zijn veel planten waar je een aangenaam kruiden aftreksel van kan maken.

 

Kruiden uit de tuin waar je " kruidenthee" van zet, kunnen zowel ontspannend, rustgevend, reinigend of ondersteunende eigenschappen bezitten of juist opwekkend of stimulerend werken. De kruiden kunnen ook verfrissend of verwarmend zijn. Je kunt zowel verse als gedroogde bladeren, bloemen of kruiden gebruiken. Wanneer je gedroogde materialen gebruikt neem dan de helft van de verse hoeveelheden.

 

Voorzorg 

Al eeuwenlang worden geneeskrachtige tisanes gebruikt in de geneeskunde. Veel van de huidige medicijnen zijn afgeleid van geneeskrachtige kruiden. Kruiden hebben ieder hun eigen specifieke werking. Al worden er nog zoveel heilzame stoffen aan een plant toegeschreven drink niet meerdere koppen "kruidenthee" per dag met dezelfde kruiden, maar wissel af. 

 

Wees voorzichtig met het nuttigen van kruidenthee wanneer je zwanger bent of borstvoeding geeft. Voor kinderen is kruidenthee ook niet geschikt. Bij bepaalde aandoeningen of gebruik van medicijnen kunt u uit voorzorg bij u arts informeren welke kruidenthee u wel of niet mag drinken. 

 

 

 

 

 

Delen van de plant 

 

Wortelstok

Wortels zijn zeer geschikt voor een kruidenthee, en hebben een dikke en vezelige structuur met krachtige organische stoffen. Wortels moeten in de zon gedroogd worden maar dit is niet altijd mogelijk, men kan ook gebruik maken van een voedseldroger. Men kan de wortels ook in stukjes snijden en op een droograam te drogen leggen. Zorg voor een goede ventilatie.

 

Welke wortels kun je gebruiken

• Zoethout: geeft thee een zoete smaak
• kliswortel: heeft probiotische eigenschappen
• Paardebloemwortel: heeft ontstekingsremmende eigenschappen, bloedzuiverend
• Gember: heeft ontstekingsremmende eigenschappen, verbeterd de spijsvertering
• Cichorei: bevat krachtige probiotische, ontstekingsremmende - en slaapverwekkende eigenschappen
• Valeriaan (echte): antistress, kalmeringsmiddel, slaapstoornis

 

Schors

Schors die speciaal gekweekt is om een tisane te maken kun je het beste in de winkel kopen.

 

Welke schors kun je gebruiken

• Kaneel: bevat antibacteriële eigenschappen, bevorderd de spijsvertering, eetlust opwekkend
• Wilde kers: verzachtend bij verkoudheid
• Wilgenschors: pijnstillend, ontstekingsremmende eigenschappen
• Rode iep: ontstekingsremmende eigenschappen, kalmeert mond, keel, maag en darmen

 

 

Bladeren

Blaadjes kunnen zowel vers als gedroogd gebruikt worden. Ze geven smaak en aroma af.

 

Welke bladeren kun je gebruiken

• Citroenverbena: bevorderd de spijsvertering, kalmerende eigenschappen
• Citroenmelisse: kalmerende en angstwerende eigenschappen
• Munt: bevorderd de spijsvertering
• Brandnetel: bloedzuiverend, stimuleert de spijsvertering, goed voor huid en haar
• Moerbeiblad: smaakt verrassend zoet, een bezit eigenschappen die verlichting zouden kunnen bieden bij keelpijn, hoesten  en verkoudheid

 

 

Rooibos

Hoewel Rooibos niet in eigen tuin gekweekt kan worden maar afkomstig is uit Afrika, wordt deze wel vaak genuttigd in een geoxideerde vorm, daarom wil ik vermelden dat er ook een niet geoxideerde vorm van deze "kruidenthee" bestaat. Deze groene rooibos is neutraler van smaak.en is een uitstekende basis om te combineren met vruchten en specerijen. Rooibos bevat antioxidanten, en stimuleert de spijsvertering.

 

 

 

Bloemen, kruiden, vruchten en zaden

 

Bloemen 

Je kunt zowel verse als gedroogde bloemen gebruiken. Bloemen geven kleur, smaak en geur aan de kruidenthee. Vaak bevatten bloemen ontstekingsremmende en ontgiftende eigenschappen.

 

Welke bloemen kun je gebruiken

• Kamille: slaapopwekkende eigenschappen,stimuleert het immuunsysteem, kalmerende eigenschappen
• Lavendel: slaapopwekkende eigenschappen, angst en stresswerend, verbeterd de spijsvertering
• Vlierbloesem: ontstekingsremmende eigenschappen, ontgiften het lichaam
• Lindebloesem: gedroogde bloemen hebben een intensere zoete smaak dan de verse bloemen. Linde bloesem bevat antihistamine, ontstekingsremmende eigenschappen, rustgevend en zweetafdrijvend
• Hop: slaapopwekkend, kalmerend, bevorderd de spijsvertering. Let op er mag maar 10% hop in de thee verwerkt worden
• Hondsroos: opwekkende eigenschappen. Alle wilde rozen zijn te gebruiken, maar gebruik niet de blaadjes van een bos rozen die je bij de bloemist  koopt, deze zijn behandeld
• Goudsbloem: verbeterd de spijsvertering, matig gebruiken
• Korenbloem: verzacht de luchtwegen

 

 

Tuinkruiden

Er zijn diverse tuinkruiden die je ook zeer geschikt zijn in je "kruidenthee". Van Alle tuinkruiden zijn zowel de bloemen als de blaadjes te gebruiken.

 

Welke tuinkruiden kun je gebruiken

• Basilicum: zowel de bloemen als de blaadjes zijn te gebruiken. En hebben een ontstekingsremmende werking en bevatten veel antioxidanten, stimuleert de spijsvertering
• Hysop: zowel de bloemetjes als de blaadjes kunnen gebruikt worden. Hysop heeft eetlustopwekkende eigenschappen
• en kan verzachtend werken voor de keel. Matig gebruiken
• Wilde Marjolein: heeft krampverminderende eigenschappen en eigenschappen om de spijsvertering te verbeteren.komt voor in heel Europa en dient niet verward te worden met oregano deze is veel sterker van smaak. Marjolein thee is aromatische en kan puur gedronken worden
• Rozemarijn : versterkt hart en bloedsomloop, stimuleert de spijsvertering, oppeppend.gebruik maar een kleine hoeveelheid
• Salie: heilzaam kruid, ontstekingsremmende eigenschappen
• Tijm: Heeft verzachtende eigenschappen voor de keel, kramp verminderende eigenschappen voor maag en darmen

 

 

Vruchten en zaden

Vruchten en zaden geven extra smaak aan de tisane, vruchten en zaden bevatten ook vitaminen en mineralen.

 

Welke vruchten en zaden kun je gebruiken

• Bosbessen: bevatten veel oxidanten en vitaminen C
• Aardbei : van de bos- als tuinaardbei zijn de vruchten als het blad is te gebruiken. De vruchten bevatten veel vitaminen C
• De bladeren bevatten bloedzuiverend en rustgevende eigenschappen
• Framboos: de vruchten bevatten vitaminen C en antioxidanten. Het blad van de framboos werkt stimulerend op de spijsvertering
• Braam: de vruchten bevatten vitaminen C. En antioxidanten. De bladeren hebben weerstand verhogende eigenschappen
• Appel: zowel vers als gedroogd is deze vrucht te gebruiken, gedroogde appel smaakt lekker zoet in de thee
• Vlierbessen: bevorderen het immuunsysteem
• Citrusschillen: hebben een gunstige werking op de spijsvertering, gebruik alleen biologische onbehandelde citrusvruchten
• Rozenbottels: bevatten veel vitaminen C. En antioxidanten en hebben een ontstekingsremmende werking
• Venkel: is goed voor de spijsvertering, bevorderd het immuunsysteem en heeft ontstekingsremmende eigenschappen

 

Oogsten

Wanneer je oogst uit eigen tuin dan ben er dan zeker van dan je de juiste bloemen of bladeren plukt. In de ochtend en op warme droge dagen zijn de planten het aromatische. Met regenachtig weer of als het erg heet is ontstaat er juist een daling van het aroma waardoor de planten delen minder smaak afgeven. Geneeskrachtige planten hebben ook allemaal hun eigen moment van oogsttijden. 

 

Voorbeelden van enkele oogsttijden

Voor de bloei: citroenverbena, citroenmelisse

Aan het begin van de bloei: munt, tijm en linde en vlierbloesem

Wortels: deze worden in de herfst of in het voorjaar geoogst 

 

Plukken in het wild

• Wanneer je gaat plukken in het wild, ben er dan zeker van dan je de juiste plant hebt uitgekozen. Er zijn planten die sterk op elkaar lijken, maar beslist niet hetzelfde zijn. Sommige planten zijn zelfs giftig tot zeer giftig
• Wanneer je in het wild gaat plukken, let dan ook op mogelijke vervuiling van auto uitlaatgassen en bestrijdingsmiddelen. Ook langs wandelroutes kun je beter geen bloemen of kruiden plukken omdat huisdieren hier hun behoefte gedaan kunnen hebben. Pluk ook geen beschermde en bedreigde plantensoorten. Pluk ook niet alle planten weg maar zorg dat de plant zich weer kan herstellen
• Of de planten in eigen tuin staan of in het wild, de bladeren en bloemen dienen voorzichtig geplukt te worden, en pluk alleen gezonde, schone en droge plantdelen. De verse plantdelen zo snel mogelijk verwerken, omdat anders de werkzame stoffen verloren kunnen gaan
• Bloemen worden een voor een met de hand geplukt. Wanneer men bladeren oogst dan worden deze na de oogst voorzichtig van de stengel getrokken

 

Drogen

Kruiden worden goed uitgeschut, van onkruid ontdaan en nagekeken op beestjes. Kruiden mogen niet gewassen worden.

Kruiden en bloemen dienen in hun geheel, op een lage temperatuur tussen de 30-40 graden te drogen. Dit kan in een daarvoor bestemde voedseldroger of op natuurlijke wijze op droogrekken in een goed geventileerde ruimte. Kruiden in bosjes ophangen geeft meestal niet zo,n goed resultaat omdat de kruiden te dicht tegen elkaar aan zitten er er weinig ventilatie tussen de kruiden onderling is.  

Wortels dienen in de zon gedroogd te worden, helaas komt de oogstperiode in ons Nederlandse klimaat niet overeen om dit te realiseren. Maak daarom gebruik een voedseldroger. Snij de wortels in dunne plakjes en leg deze op het rooster van de voedseldroger en drogen ook deze op een lage temperatuur.

 

Bewaren

Bloemen en bladeren kunnen na het drogen het beste in hun geheel bewaard worden. Wanneer deze klein gesneden worden verliezen ze veel van hun werkzame stoffen en aroma,s. Kruiden die gesneden worden net voor gebruik bezitten 2 maal zoveel werkzame stoffen en hebben een intensere smaak. Bewaar kruiden altijd in een luchtdichte doos, pot of bak. Bewaar deze koel en donker.

 

 

Bereiden

Vruchten kunnen het beste vers gebruikt worden in tisanes.

Wanneer je verse kruiden gebruikt heb je 3 maal zoveel nodig dan van gedroogde kruiden, Bij gedroogde kruiden zijn de concentraties hoger. Breek de gedroogde kruiden in stukjes en giet er gekookt water overheen en laat 5 minuten trekken.

Wortels en stengels moeten in water gekookt worden. Kook deze 5-10 minuten en zeef het vocht.

 

 

 

Thee mengen

Voor het mengen van kruiden is het belangrijk om eerst te bepalen met welk doel je de "kruidenthee" wilt maken. Is dit alleen voor een lekkere smaak of wil je een "kruidenthee" maken met geneeskrachtige werking. Het is ook mogelijk om volgens een bepaald thema het mengsel te creëren, zoals bijvoorbeeld een liefdesthee. 

Maak in het mengsel gebruik van zowel kleine blaadjes en wat grotere en zwaardere ingrediënten. Gebruik ook niet teveel soorten doorelkaar. Het mengsel bestaat voor de helft (50%) uit een of twee basis planten, de andere 50% bestaat uit de aanvullende planten die voor volume, kleur en geur zorgen. Sommige planten kunnen in het mengsel meerdere functies hebben.

 

Samenstelling

Een kruidenmengsel bestaat uit de volgende delen: basisplanten, volume, kleur en aromatische planten. Ook kunnen er nog kruidige ingrediënten aan toegevoegd worden. 

 

Basisplanten

Deze zijn afhankelijk van de smaak of toepassing van de thee. In het mengsel vormen de basisplanten 50% van het totale volume. Gebruik niet meer dan 2 soorten basisplanten.

Voorbeelden kunnen zijn: brandnetel, munt, aardbeiblad, frambozenblad, citroenmelisse, citroenverbena, anijshop, basilicum, bergamot, framboosblad, goudsbloem, hondsroos blad, kamille, kervel, lavendel, linde, marjolein, rozemarijn, tijm, valeriaan, venkel, vlierbloemen en vlierblad.

 

Volume 

Deze planten zijn nodig om het mengsel volume en één geheel van te maken.

Voorbeelden kunnen zijn: anijshop, basilicum, aardbei, brandnetel, citroenmelisse, citroenverbena, frambozenblad, hondsroosblad, kervel, linde, munt.

 

Kleur

Deze dienen om het mengsel te verfraaien, de planten kunnen ook gebruikt worden om hun geneeskrachtige werking die overeen moet komen met de basisplanten.

Voorbeelden kunnen zijn: bergamot, goudsbloem, kaasjeskruid ,kamille, rozen en lavendel.

 

Aroma

Deze geven het mengsel een heerlijke geur en smaak, ook deze planten worden afgestemd op de werking van basis planten.

Voorbeelden kunnen zijn: anijshop, aardbei vruchten, bosbessen, basilicum, bergamot, hop( niet meer dan 10% van het totale mengsel)  munt, venkel en citroenverbena, citroenmelisse, kamille, kervel, lavendel, linde, marjolein, rozemarijn, tijm, vlierbloem en vliervrucht.

 

Smaken

Planten kunnen we onderverdelen in de smaakgroepen: zoet, zuur, bitter, pittig en kruidig. 

 

Zoet: bijna alle bloemen smaken zoet maar ook de honingplant kan als zoetstof ingezet worden.

Voorbeelden zijn: appel, aardbei, blauwe bes,braam, framboos, stevia, venkel, vlierbloesem, zoethout.

Zuur: deze zorgen voor een fris zure smaak.

Voorbeelden zijn: aalbes, citroenverbena, citroenmelisse, citroengras, vlierbessen en rozenbottels.

Bitter: deze planten zorgen voor een vollere smaak in de "kruidenthee"

Voorbeelden zijn: bramenblad, frambozenblad, duizendblad, kamille, lavendel, salie.

Pittig: deze planten geven diepte aan de "kruidenthee".

Voorbeelden zijn: basilicum, lavendel, marjolein, rozemarijn, tijm. 

Kruidig: deze kunnen het mengsel een verwarmend effect geven zoals kruidnagel, gember, cardemon en vanille. Helaas kunnen deze niet in eigen tuin gekweekt worden. 

 

Werking van de kruiden

Ontgiften: gember, paardebloem, zoethout en kliswortel.

Schoonheid: rozenblaadjes, kamille, citroenverbena.

Kalmeren: lavendel, basilicum, kamille, citroenverbena.

Verkoudheid: vlierbloesem, zoethout, gember, kaneel, citroenverbena, rozemarijn.

Gewrichten: gember, bosbessen, kurkuma en ook cranberry,s kunnen een gunstig effect hebben.

Spijsvertering: gember, zoethout, kaneel, cardemon, venkel.

 

 

 

 

 

 

 

Zoetstof

 

"Kruidenthee" hoeft niet gezoet te worden.

Maar omdat smaken nu eenmaal verschillen vindt je hieronder diverse soorten zoetstoffen.

 

Kristalsuiker: Zoet

Kristalsuiker is een geraffineerde suiker, voor de verwerking hiervan is veel energie en water nodig. En geniet niet de voorkeur wanneer u ecologische leven belangrijk vind.

 

Biologische rietsuiker: Zoet

Rietsuiker is een alternatief dan kristalsuiker. 

 

Oersuiker: Zoet

Oersuiker is ingedroogd rietsuiker sap.

 

Diksap: zuur-zoet

Diksap is geconcentreerd vruchtensap maar vloeibaarder dan siroop.

 

Vruchtensap: Zoet-Zuur

Vruchtensap gemaakt van biologische fruit.

 

Vers fruit: Zoet-zuur 

Vruchten zoals aardbei, framboos, citroen maar ook rozijnen kunnen gebruikt worden.

 

Bloemenhoning: intens zoet

Bloemenhoning overstemd het thee aroma niet. 

 

Stevia blaadjes: intens suiker zoet

Stevia kan zowel vers of gedroogd gebruikt worden, stevia heeft een houtachtige smaak. Bevat geen calorieën. 

 

Zoethout: Mild zoet

Zoethout kan als een natuurlijke zoetstof toegepast worden. Matig gebruik voor mensen met hoge bloeddruk.

 

Roomse kervel: Zoet 

De stengels van roomse kervel kunnen als natuurlijke zoetstof toegepast worden.

 

Synthetische of semi synthetische zoetstoffen worden aangemaakt door een chemische proces. Denk hierbij aan xylitol en sacharine. Hoewel deze stoffen niet passen bij een ecologische leven zijn deze stoffen volgens onderzoeken niet schadelijk voor de gezondheid.